نامه به دائره المعارف تشیع

بسم الله الرحمن الرحيم

   دايره المعارف تشيع  , جناب آقاي دكتر احمد صدر حاج سيد جوادي

با سلام ,احتراما بعرض مي رساند كه شرح حال نوشته شده در مورد جناب سلطانعليشاه توسط آقاي حسين سرمد محمدي داراي تعدادي اشتباه مي باشد كه عنايت  فرموده  دستور  فرماييد تصحيح گردد .

الف : در صفحه 2 ,سطر آخر,ايشان ,كتاب رساله پند صالح را از آثار جناب نور عليشاه ثاني ذكركرده اند كه اين كتاب از آثار فرزند صوري و معنوي ايشان حضرت حاج شيخ محمد حسن بيدختي گنابادي ( صالح عليشاه ) مي باشد ,  نه جناب نور عليشاه ثاني .

حضرت آقاي نور عليشاه ثاني داراي آثار متعددي مي باشند كه در اين مقاله به دو اثر ايشان اشاره شده است و از جهت مزيد اطلاع عناوين ديگر آثار ايشان ذكر مي گردد :

رافع الاحراض : در علم نحو و صرف و تصريف و اشتقاق.

معين ادراك : مختصري در نحو فارسي.

سهل وآسان : در نحو و صرف براي مبتدئين.

نظيم : كه الفيه است ببحر رجز عربي در علم معاني و بيان و بديع.

تذهيب التهذيب : شرحي مزجي بر تهذيب المنطق.

كامل : در منطق.

مناهج الوصول الي معالم الاصول في شرح معالم الاصول في علم الاصول.

حكوما : در علوم غريبه.

سلطان : در الهي اخص مشتمل بر كلام و حكمت و عرفان.

سلطنه الحسين : در مراثي.

قلزم : در اخبار و تواريخ مشتمل بر هفت جلد كبير.

رجوم الشياطين : تقريظ بر تفسير بيان السعاده.

ذوالفقار : در حرمت كشيدن  ترياك بادله اربعه مشتمل بر صد ده مسئله فقهيه از مقوله كشيدن ترياك.

14- نجد الهدايه :دراختلاف مذاهب و ملل و در عقايد و اعمال و اقوال مشتمل بر مهمات تواريخ و بعضي عجايب عالم و در ضمن آن علوم رسميه و غريبه مندرج شده در 12 جلد.

15- صالحيه : اين كتاب داراي تمام مطالب و حقايق  عرفاني و  سلوكي و محتوي رموز بسياري از مراحل سلوك و سير الي الله مي باشد و اسرار احكام غالبيه را نيز ذكر فرموده است,  و از بهترين كتابهائيست كه تا كنون درباره مطالب عرفاني نوشته شده و در سبك تحرير كم نظير است.(1)

توضيح اينكه : نام صحيح اين كتاب صالحيه مي باشد نه رساله صالحيه .(2)

ب :در صفحه 3 سطر 1 و 2 آورده اند : از اين پس طريقه گنابادي در خانواده موسس آن سلطانعليشاه موروثي شد .كه تذكرا عرض مي شود اين سلسله به نام سلسله نعمت اللهيه معروف بوده و ايشان موسس نمي باشند,  همانطور كه ما مذهب خود را شيعه جعفري مي گوييم در حاليكه امام جعفر صادق (ع) موسس دين تشيع نبوده اند,  بلكه بواسطه بروز مطالب شريعتي و فقهي از جانب ايشان به جعفري و بروز حقايق طريقتي و مطالب با طني رضوي هم مي گوييم كه مقصود,  امام رضا (ع) مي باشد نه آنكه حضرت موسس و آورنده حقايق بوده و قبل از ايشان نبوده است .

در مورد حضرت آقاي سلطانعليشاه  مطلب  اينگونه  است كه  در دوران  خلافتشان   شهرت  و معروفيت و مقبوليت حضرتشان وبسط عرفان  بگونه اي  رونق پيدا نمود  كه  همه  با  نام  ايشان  طريقه نعمت اللهيه را مي شناختند و منشا آثار معرفتي دانستند و چون آثار بزرگي هم تاليف نمودندكه در نوع خود بي نظير و شهره عالم گرديده اين سلسله به نعمت اللهيه سلطانعليشاهي معروف شده است .نكته ديگر همانطور كه ائمه معصومين (ع) نيز بنا به مشيت الهي چندين نسل فرزند در فرزند به امامت رسيده اند و من جانب الله بوده است نه من عندي,  بزرگان اين سلسله هم عنوان و تعيين خلافت را من جانب الله و به دستور و اشاره غيبي ميدانند نه من عندي (از خود) ,  كما اينكه در چندين نسل از شاه سيد نعمت الله ولي اين مورد  بوده است و تعدادي از فرزندان ايشان بواسطه انتساب معنوي كه داشته اند به خلافت رسيده اند و اين خلافت نه بواسطه انتساب جسماني است,  بلكه نسبت معنوي آن بزرگواران ملاك بوده اگرچه انتساب  جسماني  هم  داشته اند به هر صورت  بزرگان مي گويند ممكن است  اقطاب بعدي همانگونه هم كه در قبل بوده است از كشور و قومي ديگر و اشخاص ديگر از جانب خداوند معيين گردد . 

فلذا عبارت  موروثي بودن و عنوان طريق گنابادي را حذف بفرماييد و اينكه مسند عرفان در سلسله نعمت اللهيه سلطانعليشاهي مزين است به وجود حضرت آقاي حاج دكتر نورعلي تابنده مجذوبعليشاه كه عمو و جانشين برادرزاده خود حضرت  آقاي حاج علي تابنده محبوبعليشاه مي باشند و واضح است كه عمو از برادرزاده ارث نمي برد پس ايراد نابجاي موروثي بودن كه بعض غير مطلعين و مخالفين بكار مي برند نادرست مي باشد . در خصوص طايفه هم عبارت سلسله نعمت اللهيه سلطانعليشاهي صحيح است. (توضيحا ,  بزرگان اين سلسله، خود را هم رديف امامان ندانسته بلكه مامور و نائب و خادم آن بزرگواران مي دانند و اينكه از طرف معصومين (ع) نيابت داشته و نايب امام در امر خاص ترتيب و تزكيه نفوس هستند .)(3)

ج : صفحه 3 سطر آخر آورده اند : كتاب نابغه علم و عرفان سر تا سر درباره احوال و آثار و يكي از منابع جامع در مورد مرحوم سعادتعليشاه  مي باشد ,  كه احتمالا آقاي سرمد محمدي اشتباه لغوي نموده و بجاي كلمه سلطانعليشاه كلمه سعادتعليشاه را نوشته اند كه تصحيح بفرماييد چه اين كتاب تماما در شرح احوال و آثار و مطالب مهم در مورد جناب آقاي حاج ملا سلطان محمد بيدختي گنابادي (سلطانعليشاه ) مي باشد نه جناب سعادتعليشاه .

كتابي كه به شرح احوال جناب سعادتعليشاه پرداخته است رساله سعادتيه نوشته آقا عبد الغفار اصفهاني  مي باشد .

د : در ذكر منابع صفحه 3 اولين موردي را كه اشاره نموده اند كتاب نابغه علم و عرفان است نوشته حاج سلطانحسين تابنده گنابادي  كه لازم است با توجه به بزرگنمايي نام كتابها كه معمولا با خط زير آن مشخص فرموده اند نام اين كتاب را هم بواسطه آنكه تمامي كتاب در شرح حال جناب سلطانعليشاه مي باشد بصورت ذيل در كتاب به چاپ برسانيد :

نابغه علم وعرفان  - حاج سلطانحسين تابنده گنابادي – (تمام صفحات).

ه : بزرگنمايي در زير كتاب دنباله جستجو در تصوف تنها ازجستجو در تصوف كشيده شده است كه دنباله جستجو در تصوف صحيح مي باشد و همانطور كه اطلاع داريد مرحوم آقاي دكتر زرين كوب درباره تصوف سه اثر بنام :

ارزش ميراث صوفيه 2- جستجو در تصوف 3- دنباله جستجو در تصوف تاليف نموده اند كه ايشان در اين مقاله از كتاب سوم بهره جسته اند .

        با تقديم احترام وآروزي موفقيت براي جنابعالي و همكارانتان

                                   مهرداد مصوري

1381

1- صالحيه- حاج ملا علي گنابادي (نور علي شاه ثاني) تهران- چاپخانه دانشگاه تهران- چاپ دوم1346 – مقدمه كتاب ص/ كب و كج

2- كتابهاي شماره13 و 14 و 15 به چاپ رسيده اند   

3- گشايش راز : ابوالحسن پريشان زاده, انتشارات حقيقت , چاپ اول , 1377 , با كمي تلخيص , ص / 115

نكته : بعد ازتقدیم اين نامه توسط اینجانب مهرداد مصوری به دائره المعارف تشیع شرح حال حضرتشان بدون اشتباهات در جلد 9 دائره المعارف تشيع , ص 235 سال 81 به چاپ رسید.